Enstantane Nedir? Fotoğrafta Enstantane Ayarının Temelleri

Fotoğraf makinesinde ışığı kontrol eden en önemli ayarlardan biri de enstantane değeridir. Enstantane, sensöre ne kadar süreyle ışık düşeceğini belirler. Bu süre aynı zamanda fotoğrafın hem ışık miktarını hem de hareketin nasıl görüneceğini doğrudan etkiler. Yani doğru enstantane seçimi, hem fotoğrafın parlaklığını hem de hareket hissini belirleyen temel unsurlardan biridir.

Enstantane ve Işık

Kameranın içinde, sensörün hemen önünde enstantane perdesi adı verilen bir sistem bulunur. Fotoğraf çekmek için deklanşöre bastığınız anda bu perde açılır ve ışık sensöre ulaşır. Enstantanenin ışık üzerindeki kontrolü, bu perdenin ne kadar süre açık kalacağıyla ilgilidir. Perde uzun süre açık kalırsa sensöre daha fazla ışık ulaşır; kısa süre açık kalırsa sensör daha az ışık alır.

Enstantane hızları saniye cinsinden ifade edilir ve genellikle şu şekilde gösterilir:

1/500, 1/250, 1/125, 1/10, 1”, 2”, 5” …

Bu gösterimde “1/x” ifadesi, saniyenin x’te biri anlamına gelir.

Örneğin, 1/250 saniye — yani saniyenin 250’de biri — son derece kısa bir süredir, gözle fark edemeyeceğimiz kadar hızlıdır.

Diğer yandan 5” değeri, perdenin 5 saniye boyunca açık kaldığı anlamına gelir. Yani kamera 5 saniye boyunca ışığı toplamaya devam eder.

Aşağıdaki görselde, deklanşöre basmadan önce enstantane perdesinin kapalı halini ve bastıktan sonra perdenin açılmış halini görebilirsiniz.

Perde kapalı

Perde Açık

Enstantane ve Hareket İlişkisi

Enstantane hızının fotoğraftaki etkisi yalnızca ışıkla sınırlı değildir. Fotoğrafın en önemli unsurlarından biri olan hareketin nasıl görüneceğini de enstantane belirler. Bu nedenle çekeceğiniz konunun türüne göre enstantane seçimi oldukça önemlidir.

Örneğin bir spor karşılaşmasını fotoğraflarken kullanacağınız enstantane hızı, bir manzara fotoğrafında tercih edeceğiniz hızdan çok farklı olacaktır.

Enstantane perdesi açık kaldığı süre boyunca makinemiz ışık toplar ve bu süre zarfında sahnedeki duran ve hareket eden tüm nesneler sensöre yansır. Eğer enstantane hızımız kadrajımızdaki hareketten daha yavaşsa, hareket eden nesneler fotoğrafta bulanık görünür. Bu etki, kompozisyonlarımızda hareketin izini göstermek için özellikle de tercih edilebilir.

Tam tersine, enstantane hızını hareketten daha hızlı bir değere ayarlarsak, hareket “dondurulur” ve fotoğrafta tam netlikte görünür.

Aşağıdaki örneği düşünelim:

Hızla giden bir motoru iki farklı enstantane değeriyle çektiğimizi varsayalım.

• İlk fotoğrafı 1/200 enstantane ile çektiğimizde motorun hareketi fotoğrafta iz bırakır, yani görüntü biraz blurlu olur.

• İkinci fotoğrafı 1/1000 enstantane ile çektiğimizde ise motor tamamen donmuş gibi görünür; sanki hareketsizmiş izlenimi verir.