Bir fotoğrafın oluşmasını sağlayan temel unsur ışık miktarıdır ve bu miktarı belirlemeye pozlama denir. Pozlama; diyafram, enstantane ve ISO ayarlarının bir araya gelmesiyle oluşur. Bu üç unsur birbirinden bağımsız düşünülemez; fotoğrafın doğru pozlanması, ancak bu ayarların birbiriyle uyum içinde olmasıyla mümkündür. Kısacası, bir fotoğraf diyafram, enstantane ve ISO’nun birleşim kümesi olarak ortaya çıkar.

Bu yazıda, bu üç temel ayarın birbiriyle olan ilişkisini yani pozlama üçgenini detaylı şekilde inceleyeceğiz. Ancak konuya geçmeden önce, eğer bu ayarlardan herhangi biri hakkında bilginiz yoksa aşağıdaki bağlantıdan ilgili yazıyı okumanız faydalı olacaktır.

Diyafram Enstantane ve ISO

Pozlama Üçgeni, doğru pozlamayı sağlayan üç temel ayarın—diyafram, enstantane ve ISO—birbiriyle olan ilişkisidir. Bu üç ayardan herhangi birinde yapılan değişiklik, fotoğrafın genel dengesini etkiler. Ancak diğer ayarlarda yapılacak uygun değişikliklerle bu denge yeniden sağlanabilir.

Bir fotoğraf ışık açısından doğru pozlanmış olsa bile, kompozisyon olarak istediğimiz etkiyi vermeyebilir. Böyle bir durumda, örneğin alan derinliğini artırmak ya da hareketi dondurmak için bir ayarı değiştirdiğimizde, fotoğrafın genel pozlamasında da değişim olur. İşte bu noktada, ışık dengesini yeniden sağlamak için pozlama üçgeninden faydalanırız.

Örneğin; f/5.6 diyafram, 1/125 enstantane ve ISO 100 değerlerinde doğru pozlanmış bir fotoğraf düşünelim. Ancak alan derinliği istediğimiz kadar fazla değil. Bunu artırmak için diyafram değerini yükseltmemiz gerekir. Diyafram değerini f/5.6’dan f/8’e çıkardığımızda, ışık miktarı 1 stop azalacaktır.

Bu kaybı telafi etmenin iki yolu vardır: enstantane veya ISO ayarını değiştirmek.

Eğer ışığı enstantaneden kazanmak istersek, daha uzun pozlama süresi gerekir. Başlangıçta 1/125 olan enstantaneyi, 1 stop düşürerek 1/60’e ayarladığımızda aynı ışık miktarını geri kazanırız. Böylece hem alan derinliği artar hem de pozlama dengesi korunur.

Ancak çektiğimiz konu hareketliyse, 1/60 gibi düşük bir enstantane flu bir görüntü oluşturabilir. Bu durumda enstantaneyi değiştirmeden ISO’yu artırarak ışığı telafi etmek daha doğru olur. Diyaframı f/8’e çıkardığımızda 1 stop ışık kaybettiğimiz için, ISO değerini 100’den 200’e çıkararak aynı oranda ışığı geri kazanabiliriz.

Sonuç olarak, pozlama üçgeni bize fotoğraftaki ışık, hareket ve netlik dengesini doğru şekilde kurma imkânı sunar.

Aşağıdaki örnek fotoğraflarda, bu üç ayarın birbirini nasıl etkilediğini daha net görebilirsiniz.

Pozlama Değerleri : f/2.8(diyafram) 1/250(enstantane) 100 ISO

Yukarıdaki fotoğraf, oldukça küçük bir alan derinliğine sahiptir. Biz bu alan derinliğini artırmak istiyoruz; dolayısıyla diyafram değerini yükseltmemiz gerekir. Ancak diyaframı yükseltmek ışık miktarını azaltacağı için pozlama ayarlarını da yeniden düzenlememiz gerekir. Konumuz sabit olduğundan, bu dengeyi sağlamak için enstantane değerini düşürmek yeterli olacaktır.

Diyafram değerini alan derinliğimizi arttırmak için f/16 diyafram değerine çıkaralım ve pozlama üçgenindeki değişiklikler için aşağıdaki fotoğrafı inceleyelim

Diyaframı f/16’ya çıkardığımızda pozlama üçgenine göre toplamda 5 stopluk bir değişiklik yapmış oluruz. Şimdi bu durumu iki farklı senaryo üzerinden inceleyelim:

1. Senaryo:

Eğer tripot kullanarak fotoğraf makinemizi sabitleyip uzun pozlama yapabiliyorsak, ışığı telafi etmek için enstantaneyi yavaşlatabiliriz. Bu durumda enstantane hızını 5 stop düşürürsek değerimiz 1/8 olur. Böylece aynı pozlama dengesini koruyarak, daha fazla alan derinliğine sahip bir fotoğraf elde ederiz.

Pozlama Değerleri : f/16 (diyafram) 1/8(enstantane) 100 ISO

2. Senaryo:

Eğer elimizin titremesi ya da konunun hafif hareketi nedeniyle 1/8 enstantane hızı flu sonuç veriyorsa, bu durumda enstantaneyi sadece 3 stop düşürmeyi tercih edebiliriz (örneğin 1/60’a). Böylece halen 2 stop ışık kaybımız kalır. Bu kaybı telafi etmek için ISO değerini 100’den 400’e çıkararak 2 stopluk farkı ISO’dan karşılayabiliriz.

Pozlama Değerleri : f/16 (diyafram) 1/60(enstantane) 400 ISO

Bu şekilde, diyafram + enstantane + ISO arasında doğru dengeyi kurarak hem net hem de doğru pozlanmış bir fotoğraf elde etmiş oluruz.

Bir örnek daha inceleyelim. Diyelim ki spor fotoğrafçılığı gibi hareketin yoğun olduğu bir sahne çekiyoruz. Ancak seçtiğimiz enstantane hızı, konunun hareketini dondurmak için yeterli gelmedi ve aşağıdaki örnekte olduğu gibi flu bir görüntü oluştu.

Pozlama Değerleri : f/11 (diyafram) 1/125(enstantane) 100 ISO

Bu durumda yapmamız gereken şey enstantane hızını artırmaktır. Böylece hareketi dondurarak konuyu daha net bir şekilde yakalayabiliriz. Örneğin, enstantane hızını 1/125’ten 1/250’ye çıkardığımızda, pozlama üçgenine göre 1 stopluk bir değişiklik yapmış oluruz. Bu değişiklik, makinemizin sensörüne daha az ışık düşmesine neden olur.

Şimdi bu azalan ışığı telafi etmek için iki seçeneğimiz var: ya diyaframı açarak (daha fazla ışık almak için) ya da ISO’yu artırarak dengeyi kurabiliriz.

Senaryomuza göre alan derinliğini korumak istiyoruz, bu yüzden diyafram değerini değiştirmiyoruz. Geriye kalan tek seçenek ISO’yu artırmak.

Kaybettiğimiz 1 stop’luk ışığı geri kazanmak için ISO değerimizi 100’den 200’e çıkarıyoruz. Böylece doğru pozlamayı korurken hareketi dondurmayı başarmış oluruz.

Yeni pozlama değerleri: f/11 (diyafram) – 1/250 (enstantane) – ISO 200

Fotoğraf çekerken her senaryo farklı olabilir. Bu yüzden pozlama üçgenini iyi anlamak, değişken koşullarda doğru ışıkta ve istediğimiz etkiyle fotoğraf çekebilmenin temelidir.